AIDSSH organizon në përkujtim të 30 Gushtit, Ditës Ndëkombëtare për personat e Zhdukur, Simpoziumin “Kufiri i shpresës dhe i vdekjes 1944–1991 – Shkodra përballë të kaluarës”.
28 gusht 2025, ora 9.30.
Universiteti i Shkodrës “Luigj Gurakuqi”
Pse Shkodra?
Për shkak të afërsisë me kufirin e Malit të Zi, Shkodra u bë nyja e izolimit: një territor i militarizuar, i survejuar nga forcat kufitare dhe ish-Sigurimi i Shtetit. Këtu u përqendruan përpjekjet për arratisje, goditjet ndëshkuese, internimet, zhvendosjet e detyruara të familjeve dhe, tragjikisht, ekzekutime pa gjyq e zhdukje pa varr.
Si lindi ideja?
Nga puna disavjeçare me dokumentet arkivore të AIDSSH dhe dëshmitë gojore në zonën Shkodër–Malësi e Madhe. Regjistra, statistika dhe raporte operative dëshmojnë qartë se “kufiri” u shndërrua në instrument kontrolli e frike. Kjo bazë burimesh e bëri të domosdoshëm një forum publik ku faktet flasin, dëshmitë dëgjohen dhe kujtesa bëhet e përbashkët.
Çfarë sjell simpoziumi?
Fakte arkivore: për arratisjet, ndalimet, ekzekutimet dhe zhdukjet; rolin e forcave kufitare dhe të ish-Sigurimit.
Zëra të kujtesës: rrëfime të të mbijetuarve dhe familjarëve të viktimave.
Dialog lokal për Shkodrën: histori lokale, strukturat e ish-Sigurimit, lidhje institucionale, vendet e vuajtjes, të pagjeturit dhe varret e dyshuara; disidenca, qëndresa, solidariteti.
Edukimi i brezave: kuptim më i thellë i vlerave të lirisë, të drejtave të njeriut dhe demokracisë.
Drejtësia tranzitore: nga “e vërteta historike” te rekomandime për politika përkujtimore e hulumtim shkencor.
Memoriali “Muri i Gjakut”: një hapësirë e përhershme kujtese në nder të rreth 600 viktimave të komunizmit në Shkodër, përfshirë klerikët e zhdukur apo të vrarë.
Mesazhi ynë
Kujtesa nuk është e së shkuarës — është detyrim i së tashmes. T’u japim zë viktimave, të dokumentojmë faktet, të edukojmë brezat dhe të ndërtojmë bashkë një të ardhme që nuk lejon përsëritjen e së shkuarës.
Ky simpozium sjell në qendër të vëmendjes fatin tragjik të qindra shqiptarëve që u vranë në përpjekje për të kaluar kufirin gjatë diktaturës.
Organizohet nga AIDSSH, në bashkëpunim me:
Universiteti Shkodrës Luigj Gurakuqi
Shoqata “16 Qershori” të të vrarëve në kufi.
Vendi i Dëshmisë dhe Kujtesës – Shkodër
Shoqata Antikomuniste e Ish-të Përndjekurve Politik Demokrate të Shqipërisë
Institutin për Integrimin e të Të Përndjekurit Politik
ICMP – International Commission on Missing Persons – ICMP
AXHENDA :
09:30 – 09:50 Pritja dhe regjistrimi i pjesëmarrësve
09:50 – 10:30 Ekspozitë arkivore të fondit arkivor Shkodër
Moderator: Sofi Noti, Sekretar i Përgjithshëm AIDSSH
10:30 – 11:00 Fjalime përshëndetëse
Znj.Elisa Spiropali, Kryetare e Kuvendit të Republikës së Shqipërisë.
Z. Tonin Gjuraj, Rektori i Universitetit “Luigj Gurakuqi”
Znj. Gentiana Sula, Kryetare e AIDSSH
Znj. Greta Bardeli, Deputete e Qarkut Shkodër; propozuese e projektit memorial “Muri i Gjakut” dhe familjare e një personi të zhdukur gjatë regjimit komunist
Znj. Teuta Qyteza, Zv. Kryetare e Bashkisë së Shkodrës
Imam Muhamed Sytari, Myftiu i Shkodrës
Monsignor Giovanni Peragine, Arqipeshkvi i Kishës Katolike Shkodër
Z. Luigj Ndou, Drejtues i Zyrës së ICMP në Shqipëri
• Z. Filip Guraziu, Zv/ Kryetari i Shoqatës së Ish të Përndjekurve Politikë, Shkodër
11:00 – 11:15 Prezantim projekti – Memoriali “Muri i Gjakut” Anila Zajmi (TBC)
11:15 – 11:30 
Pushim për kafe
Sesioni I
11:30 – 13:00 Moderator: Pjerin Mirdita, Drejtor i Muzeut të Kujtesës, Shkodër Zërat e Kujtesës: Dëshmi dhe perspektiva mbi Arratisjen dhe Qëndresën
Z. Gjergj Marku, Anëtar i AIDSSH
Z. Gjek Beqi, Kryetar i Shoqatës “16 Qershori” për të vrarët në kufi
Msc. Arben Borshi – E vërteta dhe drejtësia e munguar
Msc. Pëllumb Dedndreu – Arratisja e Butë Dedndreajt: Simbol i qëndresës së grave malësore në kohërat e errëta të komunizmit
Msc. Besnik Bucaj – Mekanizmat e kontrollit dhe shtypjes: Historia e Degës së Punëve të Brendshme në Shkodër (1944-1975)
Msc. Erta Borici – Arratisja e Mehdi Frashërit nga territori i Shkodrës: raste, shkak dhe pasojat historike
13:00 – 13:45 
Dreka bufe
Sesioni II 13:45 – 15:15 Moderator: Dr. Bendis Kraja, Drejtore e Departamentit të Historisë, UNISHK
Arratisja, përndjekja dhe qëndresa gjatë regjimit komunist në vitet 1944–1991
Prof. Dr. Nertila Haxhia Ljarja & Prof. Asoc. Dr. Eranda Halluni Bilali – Strategjitë e Shtypjes dhe Rezistenca e Klerit Katolik në Shqipëri gjatë Regjimit Komunist (1944–1990)
Prof. Asoc. Dr. Andi Pinari – Arratisjet dhe tentativat për kalim kufiri në zonën e Shkodrës gjatë Regjimit Komunist (1945–1990)
Dr. Femi Sufaj – Arratisjet nga Kampet dhe Burgjet gjatë Regjimit Komunist. Përpjekje për të kapërcyer rrethin e fundit të izolimit shtetëror
Dr. Thoma Shkira – Përndjekja e Klerit të Krishterë Ortodoks gjatë Regjimit Komunist
Msc. Lindita Komani – Efektet ndërbreznore të përvojës së traumës në Shqipërinë Komuniste
Dr. Ines Stasa – E vërteta historike si një suspansë e Drejtësisë së Munguar. Çfarë na mëson dhe deri ku mund të na orientojë përvoja ndërkombëtare
Dr. Edlir Orhani & Msc. Elona Baçi – Largimi i organizuar në Nëntor 1944, rrjedha e parë e trurit me fitoren e komunizmit në Shqipëri
15:15 – 15:30 
Konkluzione dhe Perspektiva Prof. As. Dr. Albert Nikolla, Anëtar i AIDSSH
NJOFTIM SHTESË PËR PARTNERËT
Për shkak të masave të sigurisë dhe organizimit më të mirë të ngjarjes, ju lutemi që të na dërgoni listat e plota të pjesëmarrësve nga institucionet dhe organizatat tuaja. Kjo do të na ndihmojë të përgatisim ambientin në mënyrë të sigurt dhe të garantojmë një proces të rregullt të pranimit të të ftuarve.
Faleminderit për mirëkuptimin dhe bashkëpunimin tuaj.
